Su İsrafını Durdurmanın 10 Yolu

Su, dünyadaki en değerli kaynaktır. Ancak, su kadar kötü kullanılan, suistimal edilen, yanlış tahsis edilen ve yanlış anlaşılan başka bir kaynak yoktur. Güvenli içme suyu, sağlıklı ve bozulmamış doğal ekosistemler ile istikrarlı bir gıda arzı gibi birçok şey, su kaynaklarımız üzerindeki stres arttıkça tehlike altına girmektedir.

Durum karamsar görünebilir, ancak suyu daha verimli kullanmak için birçok fırsat vardır. Birçok insan, hayatlarının bir döneminde su tasarrufu kurallarını öğrenmiştir, bu yüzden hem pratik, günlük tasarruf stratejileri hem de daha yüksek teknolojili yaklaşımlarla suyun korunmasının önemini vurgulayabiliriz.

İşte evde su tasarrufu yapmanın 10 yolu.

1. Sızıntıları Kontrol Edin

Damlayan bir musluk günde 75 litreye kadar su israf edebilir. Sızdıran bir tuvalet ise bir ayda 340.000 litreye kadar su tüketebilir. Musluk ve duş başlıklarınızın contalarını değiştirmek veya yeni contasız musluklar almak, su tasarrufuna başlamanın en kolay ve ucuz yollarından biridir. Mevcut ekipmanınızı iyi bir şekilde bakımda tutmak, su israfını önlemede ilk adımdır.

2. Özel Su Tasarrufu Sağlayan Armatürler Kullanın

Düşük hacimli veya çift kademeli tuvaletler, düşük akışlı duş başlıkları, su tasarruflu bulaşık makineleri ve çamaşır makineleri hem su hem de para tasarrufu sağlar. Musluklarınıza takılabilecek havalandırıcılar su hacmini önemli ölçüde azaltabilir. Su tasarruflu duş başlıkları, kullanılan su miktarını dakikada 4,5 litreye veya daha azına düşürebilir ve bazıları, sabunlama veya şampuanlama sırasında suyu durdurmak için bir “durdurma düğmesi” içerir. Uzmanlara göre, yaklaşık 30 dolara düşük akışlı duş başlıkları ve musluklar almak, tipik bir evde günlük kullanılan 1.000 litre suyun %18’ini tasarruf ettirebilir. Ayrıca, düşük akışlı bir tuvalet kullanmak, günde 190-300 litre arasında su tasarrufu sağlayabilir. Bu tür değişiklikler, evin günlük su tüketimini neredeyse yarıya indirerek hem su faturalarınızı hem de su ısıtma maliyetlerinizi düşürebilir.

3. İsraf Etmeyin

Lavaboya akan her su ister temiz ister kirli olsun, ham kanalizasyonla karışır, kirlenir ve aynı akıbeti paylaşır. Bu değerli kaynağın tükenmesini farkında olun ve dişlerinizi fırçalarken ya da tıraş olurken suyu kapatın. Çamaşır ve bulaşıkları her zaman tam dolu yıkayın. Bulaşıkları elde yıkıyorsanız, lavaboyu doldurun ve suyu kapatın. Daha kısa duşlar alın veya esprili bir şekilde “bir arkadaşınızla duş alın” kuralını uygulayın. Bir perspektif kazanmak için, bir sonraki su faturanız geldiğinde tüketiminize hızlı bir göz atın. Aylık birkaç bin litre su tüketildiğini fark edebilirsiniz. Bu sayıyı düşürmeye çalışın ve bir grafik tutmayı seviyorsanız, bu süreçten keyif alabilirsiniz.

4. Musluk Suyu İçin

Birçok açıdan şişelenmiş su bir aldatmacadır. Çoğu gelişmiş ülkede musluk suyu, hükümet tarafından sağlanır ve düzenli olarak test edilir. (Musluk suyunuzu Ulusal Musluk Suyu Kalite Veritabanından kontrol edebilirsiniz.) Tat testleri, birçok şehirde musluk suyunun aslında daha iyi bir tada sahip olduğunu göstermiştir. ¹ Şişelenmiş su, musluk suyuna kıyasla daha az düzenlenir ve yapılan araştırmalar, bunun özellikle saf olmadığını ortaya koymuştur. ² ABD’de NRDC tarafından yapılan dört yıllık bir araştırma, test edilen 103 şişe suyun beşte birinin nörotoksin ksilen ve muhtemel kanserojen ve nörotoksin stiren gibi sentetik organik kimyasallar içerdiğini ortaya koydu. ³

Şişelenmiş suların çoğu, “Artezyen kaynaklarından” gelmez ve genellikle sadece musluk suyudur. ⁴ Üstelik şişelenmiş su, litresi başına benzinden daha pahalıdır. Bunun taşınmasından kaynaklanan karbon ayak izi büyüktür ve atılmış şişeler çevreye zarar verir. Bu nedenle bazı insanlar bunu bir “günah” olarak bile görmektedir. Eğer suyunuzu yanınızda taşımak istiyorsanız, bir şişe alın ve doldurun. Evdeki suyunuzun tadı kötü geliyorsa, aktif karbon veya seramik filtreleri deneyin. Kişisel favorilerimizden biri Soma filtresidir.

5. Az Su Tüketen Bir Bahçe Dikin

Yerel iklime uygun, dayanıklı ve az su isteyen bitkilerle bahçenizi doğal hale getirin. Örneğin, yonca dikmeyi düşünebilirsiniz. Eğer bahçeyi sulamanız gerekiyorsa, bunu günün en serin zamanında veya gece yaparak buharlaşmayı en aza indirin. Xeriscaping, yalnızca yerel ve az su isteyen bitkilerin kullanıldığı bir peyzaj yöntemidir. Bu yaklaşım, Florida gibi nemli bölgelerdeymiş gibi çim ekmek yerine, kurak bir iklimde bulunan Kaliforniya ve Arizona gibi eyaletlerde yaşayanlar için özellikle uygundur.

6. Yağmur Suyunu Toplayın

Oluklarınıza bir yağmur varili yerleştirin ve bu suyu sulama için kullanın. Yağmur sarnıçları, yeraltında kurulan büyük sistemlerden bağımsız duran daha küçük modellere kadar çeşitli şekil ve boyutlarda bulunabilir. Bazıları gece parlayan modeller bile sunar!

7. Gri Su Geri Dönüşümü Yapın

Bir kez kullanılmış ancak başka işler için hala yeterince temiz olan suya “gri su” denir. Lavabolar, duşlar, bulaşık makineleri ve çamaşır makinelerinden gelen su, en yaygın evsel gri su örnekleridir. ⁵ (Tuvalet suyu genellikle “kara su” olarak adlandırılır ve yeniden kullanmadan önce farklı bir arıtma düzeyi gerektirir.) ⁶ Gri su, Aqus gibi pratik sıhhi tesisat sistemleriyle ya da basit yöntemlerle geri dönüştürülebilir; örneğin, balık tankındaki suyu lavaboya boşaltmak yerine bahçeye dökmek. Sonuç? Kullanabileceğiniz suyu lavaboya dökmekten kaçının.

8. Arabanızı Sorumlu Bir Oto Yıkamaya Götürün

Oto yıkamalar genellikle evde yıkamadan daha verimlidir ve suyu doğrudan kanalizasyon sistemine göndermek yerine arıtır. ⁷ ancak, suyu temizlediklerinden ve geri dönüştürdüklerinden emin olun. Daha da iyisi, su kullanmadan yapılan oto yıkama hizmetlerini deneyin.

9. Topluluğunuzdaki Sızıntıları Bildirin

Kırık boruları, açık hidrantları ve aşırı su israfını rapor edin. Arkadaşlarınıza ve aile üyelerinize sızıntıları fark ettirerek bunları onarmalarını sağlayın. Belki de damlayan suyun sesine alıştıkları için bunu uzun zaman önce göz ardı etmiş olabilirler.

10. Lavaboya Ne Döktüğünüze Dikkat Edin

Su kaynaklarının korunması hayati önem taşır. Büyük Göller çevresindeki şehirler gibi kapalı döngü sistemlerinde, atık su temizlenip içme suyu olarak göllere geri döner. Kimyasalları lavaboya dökmeyin veya ilaçları tuvalete atmayın; bunlar, suyunuzda seyreltilmiş şekilde geri gelebilir.

Su Tasarrufu Hakkında Çarpıcı Veriler

• 9,5 litre: Dünyanın büyük bir kısmında kişi başına tahsis edilen günlük su miktarı.
• 1.500 litre: Çevre Koruma Ajansı’na (EPA) göre, ortalama bir Amerikan ailesinin günlük su tüketimi. ⁸
• %70: Dünyadaki toplam su kullanımının tarıma ayrılan oranı. Bu sulama sistemlerinin çoğu yalnızca %40 verimlilikle çalışıyor. ⁹ 2002 yılında Lester Brown tarafından yayımlanan bir makaleye göre, dünyadaki akiferler hızla tükeniyor—Çin’de yılda 2-3 metre, ABD’de Ogallala akiferi hızla küçülüyor, Hindistan’da akiferler yılda 3 metre, Meksika’da ise yılda 3,3 metre azalıyor.
• 263: Uluslararası sınırları geçen veya sınır çizen nehirlerin sayısı; buna sayısız akifer de ekleniyor. ¹⁰ Uluslararası Tatlı Su Anlaşmaları Atlası’na göre, dünya ülkelerinin %90’ı bu su havzalarını en az bir veya iki başka devletle paylaşmak zorunda. Darfur gibi büyük çatışmalar, su kıtlığı ve temiz suya erişim eksikliğiyle bağlantılıdır.
• %88: İshal kaynaklı ölümlerin oranı; bunlar güvensiz içme suyu, hijyen için yetersiz su temini ve sanitasyon eksikliğinden kaynaklanıyor. ¹¹ Her on çocuk ölümünden biri ishale bağlı; bu da yılda 800.000 ölüme denk geliyor. ¹²
• 11,3 milyar dolar: Afrika ve Asya’da temel içme suyu ve atık su hizmetlerini sağlamak için gereken miktar. ¹³
• 35 milyar dolar: Dünyanın en gelişmiş ülkelerinde şişelenmiş su için harcanan yıllık miktar.
• 1,5 milyon varil: Dünya genelinde PET su şişeleri üretimi için kullanılan ham petrol miktarı. Bu, 100.000 Amerikan arabasının bir yıllık yakıt ihtiyacını karşılayabilecek bir miktardır.
• 2,7 milyon ton: Su şişelerinde kullanılan plastik miktarı; bunun %86’sı çöp veya çevre kirliliği olarak sonlanıyor. ¹⁴

Kaynaklar: EPA, Wired, UNICEF, Earth Policy Institute

Su Döngüsünü Anlamak

Su döngüsü, suyun Dünya üzerinde, çevresinde ve içinde dolaşma sürecidir. Güneş tarafından harekete geçirilen bu süreçte, okyanuslardan su buharlaşır, atmosfere yükselir ve saf su veya kar olarak yoğunlaşır. Her yıl Dünya’ya yaklaşık 505.000 kilometreküp su düşer, bunun 398.000 kilometreküpü okyanuslara yağar. Saf su, buz olarak, göllerde su olarak ve dolması binlerce yıl süren akiferlerde depolanır. ¹⁵ Dünya’daki suyun %96,5’i okyanuslarda, %1,7’si buzullarda, yalnızca %1,7’si göllerde, yeraltı sularında veya diğer kullanılabilir kaynaklarda depolanmıştır. Su ihtiyacımızı yüzey sularından (göller ve nehirler), yeraltı sularından (pompalama yoluyla) ve çok yüksek maliyetli bir yöntem olan deniz suyunun tuzdan arındırılmasıyla karşılıyoruz.

Su Nasıl Arıtılır?

New York City gibi su kaynaklarının doğal olarak temiz olduğu yerlerde, ek bir işlem neredeyse hiç gerekmez. Ancak diğer bölgelerde, su üç aşamalı bir sistemden geçirilir:

1. Birincil Arıtma: Suyun toplanması ve süzülmesi.
2. İkincil Arıtma: Katı maddelerin ve kirleticilerin filtreler ve koagülasyon yöntemiyle giderilmesi.
3. Üçüncül Arıtma: Karbon filtreleme ve dezenfeksiyon.

Arıtılan su, ardından rezervuarlarda veya su kulelerinde depolanır ve sistem içinde yerçekimiyle taşınır.

Musluk suyunun hem çevre hem de sağlık açısından genellikle şişelenmiş sudan daha iyi olduğu genel bir görüş olsa da bazı endişeler vardır. Eski evlerde ve apartmanlarda kullanılan kurşun tesisat, borular, lehimler ve eski pirinç bağlantı parçaları yoluyla suyu kirletebilir. Ayrıca, tarımdan kaynaklanan düşük seviyelerde antibiyotikler ve ilaçların tuvalete atılmasıyla ilgili artan bir endişe vardır. Doğum kontrol haplarından gelen “cinsiyet değiştiren” hormonlar ve vinil kaynaklı fitalatlar, su sistemine girerek balıkların cinsiyetlerini değiştirebilir, erkeklerde sperm sayısını azaltabilir ve yıllık erkek meme küçültme ameliyatlarının iki katına çıkmasına neden olabilir.

Su Nereye Gidiyor?

Çoğu zaman, atık su sadece boşaltılır. Çoğu birleşik sistem, yağmur yağdığında aşırı yüklenir. Atık suyun arıtıldığı yerlerde ise kalite değişken olabilir. Ancak, iyi yönetilen modern bir tesis, oldukça etkili sonuçlar üretebilir. Bu sistemler, bakterilerin organik kirleticileri tükettiği doğal arıtma süreçlerini taklit etmek için tasarlanmıştır ve bu su, göllere veya yeraltı suyuna geri kazandırılabilir.

Ne yazık ki, Sahra Altı Afrika’da atık suyun neredeyse hiç arıtılmadığı, Latin Amerika’da ise yalnızca %15’inin arıtıldığı belirtilmektedir. Bunun bedeli, ishal, tifo ve kolera gibi hastalıklarla ödenmektedir. ¹⁶

Bu Makalenin Kaynakları

1. Harmon, Daniel ve ark. “Musluk, Şişelenmiş ve Geri Dönüştürülmüş Su Tercihi: PTC Tat Duyarlılığı ve Kişiliği ile İlişkiler.” İştah, vol. 121, 2018, pp. 119-128., doi:10.1016/j.appet.2017.10.040
2. Mason, Sherri A., et al. “Şişelenmiş Suda Sentetik Polimer Kontaminasyonu.” Ön Kimya, vol. 6, 2018, doi:10.3389/fchem.2018.00407
3. Olson, Erik D. “Şişelenmiş Su: Saf İçecek mi Yoksa Saf Hype mı?.” NRDC’yi seçin.
4. “Her Yerde Şişelenmiş Su: Güvende Tutmak.” ABD Gıda ve İlaç İdaresi.
5. “Gri Suyun Yeniden Kullanımı.” Washington Eyaleti Sağlık Bakanlığı.
6. “Karasu pırıl pırıl bir kaynak haline geliyor.” Amerikan Makine Mühendisleri Derneği.
7. “Profesyonel araba yıkama atık suyumu nasıl arıtabilirim?” Illinois Çevre Koruma Ajansı.
8. “Amerika Birleşik Devletleri’nde İç Mekan Su Kullanımı.” ABD Çevre Koruma Ajansı.
9. “Tarımda Su.” Dünya Bankası.
10. “Sınıraşan Sular.” Birleşmiş Milletler.
11. “Hastalık ve SWS Etkisi.” ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri.
12. UNICEF/DSÖ. İshal: Çocuklar Neden Hala Ölüyor ve Ne Yapılabilir? Dünya Sağlık Örgütü. 2009.
13. “Yaşam için Su: Gerçekleşmesini Sağlamak.” Dünya Sağlık Örgütü.
14. Arnold, Emily ve Janet Larsen. “Şişelenmiş Su: Kaynakları Kanalizasyona Dökmek.” Dünya Politikası Enstitüsü. 2006.
15. “Su Döngüsünün Temelleri.” ABD Jeolojik Araştırması.
16. “Hastalık Tehditleri ve Küresel WASH Katilleri: Kolera, Tifo ve Diğer Su Kaynaklı Enfeksiyonlar.” ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri.